ul. Zgierska 2/8, 91-002 Łódź


dr n. med. Zygmunt Trojanowski

specjalista chorób wewnętrznych i diabetologii


dietetyk - Urszula Sobiecka-Trojanowska
porady dietetyka w zakresie chorób cywilizacyjnych

Zapisy nr tel.: 602-395-601

PRYWATNY GABINET LEKARSKI

ul. Zgierska 2/8, 91-002 Łódź


dr n. med. Zygmunt Trojanowski
specjalista chorób wewnętrznych i diabetologii

dietetyk - Urszula Sobiecka-Trojanowska
porady w zakresie chorób cywilizacyjnych

PRYWATNY GABINET LEKARSKI

archiwum

Zespół depresyjny w bieżącej praktyce diabetologicznej

Lekarze POZ na ogół znają somatyczne maski depresji: anorexię i bulimię. Relacje depresji z cukrzycą nie są powszechnie znane. Celem tego doniesienia jest krótkie przedstawienie doświadczenia klinicznego w tym względzie w naszym zespole diabetologicznym.

Na okres badań, pozostawaliśmy w stałym kontakcie z psychiatrami i psychologami klinicznymi, którzy doradzali nam, jak prowadzić badania przesiewowe w tym kierunku i jak ustrzec się błędów diagnostycznych. Na tej podstawie twierdzimy, że w mniej wprawnym zespole leczniczym w rozpoznawaniu i leczeniu współistniejącej depresji w chorobie cukrzycowej, niezbędna jest pomoc i stała współpraca specjalistów z tego zakresu.

 

Cukrzyca, w ogniwie patogenetycznym dość często ma bulimię depresyjną. Nie oznacza to, że cukrzyca jest jednostką psychosomatyczną. Niemniej depresja często nawarstwia się na cukrzycę i nie jest rozpoznawana, ponieważ objawy częściowo pokrywają się ze sobą. Koincydencja, może niestety stanowić istotne zagrożenie życia. Wspólne objawy to: utrata napędu psychoruchowego, zmęczenie, pogłębiające się ograniczenie sprawności intelektualnej ( maska otępienna depresji ). Mamy zatem nawarstwiająca się chorobę o wywodzie pierwotnie psychogennym, która destabilizuje cukrzycę.

Związek między depresją a cukrzycą jest złożony. Zaznaczają się pewne profile zachowań psycho-emocjonalnych, które powinny wzbudzić podejrzenie, że u podłoża pogorszenia cukrzycy leży nawrót lub zaostrzenie depresji, a nie postęp choroby cukrzycowej per se. Demonstracje albo tylko myśli samobójcze, stała utrata nastroju z zawężeniem zainteresowań, utrata sensu, a raczej poczucie bezsensu własnego życia. W odróżnieniu do depresji endogennej o obrazie choroby afektywnej jedno czy dwubiegunowej, depresja w cukrzycy często wystymulowana jest okresami niewyrównania metabolicznego, następnie sama depresja sprzyja pogłębieniu i utrzymaniu się braku wyrównania metabolicznego. Stanowi to błędne koło zaburzeń o obrazie „spirali śmierci” szczególnie u cukrzyków w wieku podeszłym. Osiągnięcie celów leczniczych w tych okolicznościach staje się niemożliwe. To nie brak woli i lenistwo, a depresja śródcukrzycowa.

Metody i techniki psychoterapii indywidualnej i zbiorowej: kognitywno-behawioralna, psychoanaliza głębi, foto i kinezyterapia, deprywacja snu, trening transcendentny, bio-feed-beck – to tylko niektóre propozycje, jakie mogą być uwzględniane po wdrożeniu do leczenia antydepresantami, w chorobie cukrzycowej.

Przebadaliśmy 100 kolejnych diabetyków z typem 2, zgłaszających się do zespołu leczącego cukrzycę bez koincydencji jakiegokolwiek rozpoznania psychiatrycznego w przeszłości w zakresie zaburzeń mentalnych i emocjonalnych. Wykazano osiowe objawy depresji u 35 chorych, tj. u 30% cukrzyków, którzy w sposób jawny lub utajony (po zebraniu ukierunkowanego wywiadu) zamanifestowali poważne zaburzenia emocjonalne (w piśmiennictwie od 15% do 43%). Średni czas trwania zaburzeń psychogennych oszacowano na: od 6 do 48 miesięcy, tj. od 0,5 roku do 4 lat bez żadnej formy leczenia. To nas niepokoi, ponieważ, bez załagodzenia lub zaleczenia zespołu depresyjnego istnieje nikła szansa na wyrównanie samej cukrzycy. Chorzy są mniej sprawni ogólnie i nie potrafią koncentrować się na osiąganiu wyznaczonych przez diabetologa celów leczniczych.

Badaniom w kierunku utajonej lub jawnej depresji poddano 100 kolejnych diabetyków zgłaszających się po raz pierwszy po poradę specjalistyczną ( 64 kobiety i 36 mężczyzn w wieku odpowiednio 47,6±8,9 lat i 52,3±5,7 lat ). Przesiewem dla procedury diagnostyczno-leczniczej były arkusze: Inwentarz Depresji Becka lub Skala Samooceny Depresji Zunga. Stwierdzono cechy jawnego (16 cukrzyków) lub utajonego (19 cukrzyków) zespołu depresyjnego, u przeszło 1/3 chorych. U 21 diabetyków w leczeniu depresji, równolegle do wyrównania metabolicznego, oprócz psychoterapii zastosowano jeden z 3 antydepresantów ( (sertralina, fluoxetyna, paroxetyna), co do których wiadomo, że najsłabiej wchodzą w negatywną interakcję z doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi i insuliną. U pozostałych 14 diabetyków, depresja miała cechy sezonowe i wtórne w stosunku do zespołu niewyrównania metabolicznego w cukrzycy. Chorzy ci nie wymagali leczenia farmakologicznego depresji. Autorzy zwrócili uwagę na fakt, że w grupie 21 diabetyków leczonych antydepresantami, 9 miało cechy zespołu psychoorganicznego i oporne na leczenie farmakologiczne nadciśnienie tętnicze krwi. Epizody hipoglikemii w tej podgrupie były częstsze, aniżeli u pozostałych 12 chorych z grupy leczonej antydepresantami, ale tylko w okresie zaostrzenia objawów depresji. Przemawia to przeciwko związkowi przyczynowo-skutkowemu pomiędzy epizodami hipoglikemii, a depresją. Istniała dodatnia korelacja między stopniem niewyrównania cukrzycy, a nasileniem objawów zespołu depresyjnego. Średni czas leczenia przeciwdepresyjnego do osiągnięcia równowagi psychicznej wynosił 18 tygodni.

Zygmunt Trojanowski
Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 2