Kwasy tłuszczowe omega-3 co to konkretnie oznacza dla metabolizmu człowieka

W 1930 roku zaobserwowano korzystny wpływ dla zdrowia człowieka kwasu linolenowego, linolowego i arachidonowego, które nazwano witaminą F. EFA (Essential Fatty AIDS) czyli NNKT (Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe) organizm nie potrafi sam wytworzyć. Niedobór tych kwasów powoduje poważne zaburzenia w organizmie.  PUFA n-3 i n-6 (wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6) są prekursorami prostanoidów (tzw. hormonów tkankowych). W przypadku zakłócenia równowagi tworzenia się tych hormonów tkankowych zanikają korzystne, obronne reakcje organizmu i występują objawy chorób cywilizacyjnych.

Kwasy n-3 (omega-3): ikozapentaenowy-EPA i dokozaheksaenowy-DHA znajdują się w zielonych warzywach liściastych, olejach roślinnych: z siemienia lnianego, rzepaku i soi. Jednak najbogatszym źródłem, powszechnie znanym tych kwasów są tłuste ryby morskie: makrela, łosoś, śledź, sardynki, halibut, tuńczyk.Ryby i olej rybi pozostają (poza suplementami) łatwo dostępnym źródłem kwasów omega-3 niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania metabolizmu człowieka. Brak ryb w diecie małych dzieci, matek karmiących i ciężarnych jest częściowo spowodowane obawą przed alergią.  Niedobór w pożywieniu  kwasów omega-3 może powodować: osłabienie kurczliwości mięśnia sercowego, zaburzenie transportu cholesterolu, wzrost podatności na zakażenia bakteryjne, osłabienie ostrości wzroku, zwiększone ryzyko choroby nowotworowej. Kwasy n-3 są pomocne w leczeniu miażdżycy i jej powikłań: zatorów, zakrzepów i zawałów serca, zmniejszają ryzyko zawałów i udarów mózgu, obniżają ciśnienie tętnicze krwi, korzystnie regulują gospodarkę lipidową. Ze względu na wielokierunkowe korzystne działanie dla organizmu, udowodniono ich przydatność w leczeniu wielu innych schorzeń: w nieswoistym zapaleniu jelit, chorobach nowotworowych, w reumatoidalnym zapaleniu stawów, w cholestazie i chorobach wątroby, w zaburzeniach neurorozwojowych ADHD oraz rozwojowych zaburzeń koordynacji (Developmental Coordination Disorder, DCD). Suplementacja matek kwasami n-3 w okresie ciąży i laktacji powoduje podwyższenie ilorazu inteligencji dzieci w wieku 4 lat. Niestety stwierdzono także, że spożywanie mięsa ryb morskich naraża organizm matki i płodu na niebezpieczeństwo zanieczyszczeń metylortęcią, dioksynami, polichlorowanymi bifenylami. Zwraca się uwagę na zanieczyszczenia ryb bałtyckich, co wymaga ostrożności w grupach kobiet ciężarnych, karmiących piersią i u małych dzieci. Również dostarczenie nienasyconych kwasów tłuszczowych dzieciom zawartych w mięsie ryb jest często niemożliwe. Dlatego posługujemy się preparatami zawierającymi NKT jako płynny tran czy w kapsułkach. Rekomendowane dawki kwasów omega-3 przez Polskie Towarzystwo Pediatryczne (PTP) i  Polskie Towarzystwo Badań nad Miażdżycą (PTBnM): w związku z bardzo niskim spożyciem ryb morskich w populacji polskiej istnieje pilna konieczność nasilenia akcji edukacyjnej w celu uzyskania wzrostu spożycia kwasów EPA i DHA w codziennych dietach do optymalnego poziomu 1 grama dziennie. W grupach podwyższonego ryzyka chorób układu krążenia, nowotworowych i reumatoidalnych oraz chorób neurodegeneracyjnych należy w miarę możliwości zwiększyć zawartość kwasów EPA i DHA do 1,5 grama dziennie. Zaleca się spożycie przynajmniej 300 g ryb tygodniowo i zastąpienie dwóch lub trzech posiłków z mięsa zwierząt rzeźnych w tygodniu daniami z ryb morskich. Uważane są obecnie za żywność funkcjonalną. W wielu krajach stosuje się ekstrahowane tłuszcze rybne jako dodatki do produkcji margaryn, przetworów mlecznych, pieczywa, herbatników, napojów mlecznych oraz soków. Do wzbogacania żywności w kwasy tłuszczowe n-3 przydatny jest naturalny olej rybi. Szeroko dostępnym źródłem kwasów omega (EPA i DHA) są trany. Idealnie oczyszczony produkt można podawać już małym dzieciom, kobietom w ciąży i matkom karmiącym.