Od starożytnych czasów istniała świadomość zależności zdrowia człowieka od odżywiania. Zwracano głównie uwagę na występowanie poszczególnych składników w diecie jakie dostarczane w odpowiednich ilościach zgodnych z zapotrzebowaniem, zapewniały prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Nowe podejście polega na przypisaniu żywności szczególnej roli prozdrowotnej. Żywność funkcjonalna, dodatkowo wzbogacona aktywnymi składnikami stosowanymi w żywieniu staje się ogniwem pośrednim między żywnością a lekiem. Są to więc specjalnie spreparowane produkty spożywcze, które wykazują korzystny, udokumentowany wpływ na zdrowie. W zależności od rodzaju składników wzbogacających produkt spożywczy, uzyskuje się różne efekty prozdrowotne np. immunostymulujace, antymiażdżycowe. Żywność FOSHU jest normalną żywnością, z której usunięto szkodliwe składniki np. alergeny, bądź wzbogacono w substancje aktywne fizjologicznie, aby otrzymać produkt posiadający wysoką wartość odżywczą i podnoszący zdrowie człowieka.
Jest to żywność podobna do żywności tradycyjnej i przeznaczona do konsumpcji jako część normalnej diety. Podwyższony walor zdrowotny wynika głównie z obecności w jej składzie substancji bioaktywnych, stymulujących pożądany przebieg przemian metabolicznych oraz z optymalnej fizjologicznie proporcji poszczególnych składników. Żywność funkcjonalna jest przeznaczona do ogólnego spożycia jako część codziennej diety. Zalecana jest dla wzmacniania funkcji organizmu i w obniżeniu ryzyka chorób. Przykłady: dodatek do żywności substancji aktywnych biologicznie np. witamin, związków mineralnych, margaryny zawierające stanole i sterole roślinne hamujące wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego, wyciągi olejowe z nasion grejpfruta czerwonego, ekstrakty z wytłoków czerwonych winogron i dodatek ich do żywności, wykorzystanie probiotyków do różnego rodzaju żywności np. produktów mlecznych, soków warzywnych i owocowych, dodatek do żywności substancji prebiotycznych stymulujących rozwój w przewodzie pokarmowym probiotyków, obniżenie wartości energetycznej żywności poprzez ograniczenie ilości tłuszczów i sacharozy lub ich zastąpienie substancjami wywołującymi podobne wrażenia sensoryczne (np. słodziki) i uczucie sytości (np. inulina), a które nie są trawione i wchłaniane w jelicie. Inspiracją do poszukiwań FOSHU jest starzenie się społeczeństw, wzrost kosztów opieki medycznej i społecznej, wzrost częstości występowania schorzeń chronicznych związanych z żywieniem, rozwój wiedzy dotyczącej biologicznie aktywnych, tzw. nieodżywczych składników żywności i ich fizjologicznego oddziaływania na organizm człowieka. Szczególne miejsce zajmują probiotyki, o czym pisałem ostatnio w kontekście przywracania naturalnej mikroflory jelitowej dla zdrowia człowieka. Przyjrzyjmy się im bardziej szczegółowo. Oto komercyjne szczepy probiotyczne o udokumentowanych efektach zdrowotnych (zależnie od szczepu):
Lactobacillus acidophilus NCFM® (Danisco Inc.), R0052, (Institut Rosell), LA5
(Chr. Hansen), LB (Lacteol Lab.)
Lactobacillus casei DN 114 001 (Defensis) (Danone), Shirota (Yakult)
Lactobacillus fermentum VRI003 (Probiomics)
Lactobacillus johnsonii Lj-1, (Nestle)
Lactobacillus paracasei CRL 431 (Chr. Hansen), F19 (Medipharm)
Lactobacillus plantarum 299V (Probi AB)
Lactobacillus reuteri ATCC 55730 (Biogaia), RC-14 (Chr.Hansen)
Lactobacillus rhamnosus GG (Valio Dairy), R0011 (Institut Rosell), GR-1 (Chr.Hansen),
271 (Probi AB), LB21 (Essum AB), HN001 (Danisco)
Lactobacillus salivarius UCC118 (University College, Cork)
Bifidobacterium animalis (lactis) Bb-12 (Nestle, Chr. Hansen), HN019 (Danisco),
DN 173 010 (Danone)
Bifidobacterium breve Yakult (Yakult)
Bifidobacterium infantis 35264 (Procter & Gamble)
Bifidobacterium longum BB536 (Morinaga Milk Industry Co. Ltd.)
Lactococcus lactis L1A (Essum AB)
Saccharomyces cerevisiae (boulardii) (Biocodex)
Jakie mają udowodnione walory prozdrowotne: detoksyfikacja karcynogenów (stymulatorów wzrostu raka). Aktywacja specyficznej i niespecyficznej odpowiedzi immunologicznej. Obniżenie poziomu cholesterolu. Poprawa trawienia laktozy, zmniejszenie objawów nietolerancji laktozy. Skrócenie czasu trwania biegunek rotawirusowych (i innej etiologii). Zapobieganie zaparciom. Wzrost przyswajalności składników pokarmowych, zwiększenie absorpcji składników mineralnych. Hamowanie wzrostu i translokacji patogenów. Redukcja ryzyka infekcji patogenami jelitowymi (Salmonella, Shigella). Zmniejszenie ryzyka otyłości. Obniżenie aktywności enzymów feralnych. Korzystna modyfikacja składu mikroflory jelitowej i ochrona przed nowotworami jelita grubego.
Oto przykłady FOSHU:
1. Mleczne produkty fermentowane i jogurty z żywymi kulturami bakterii pro biotycznych poprawiają pracę układu pokarmowego i stymulują produckję przeciwciał odpornościowych. w jelitowych kępkach Peyera.
2. Margaryna, jogurt, ser topiony z roślinnymi sterolami i stanolami obniżającymi poziom cholesterolu i zmniejszające ryzyko chorób serca.
3. Jajka wzbogacone kwasami omega-3. 3 - 4 jajka na tydzień dostarczają takiej ilości kwasów omega-3, która jest zalecana aby zmniejszyć ryzyko chorób serca (że jaja wcale nie zagrażają naszemu zdrowiu piszę w oddzielnym doniesieniu).
4. Płatki śniadaniowe z dodatkiem kwasu foliowego pomagają zmniejszyć ryzyko urodzeń noworodków z wadami cewy nerwowej.
5. Chleb, batony muesli z dodatkiem izoflawonów obniżają ryzyko zachorowania na raka piersi i prostaty, choroby serca i osteoporozę.