Błonnik w żywieniu chorych na cukrzycę

Leczenie żywieniowe jest jednym z podstawowych elementów postępowania w cukrzycy. Ma ono na celu poprawę kontroli poziomu glukozy w surowicy krwi, profilu lipidowego oraz ciśnienia tętniczego krwi, a w efekcie zmniejszenie ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Zaleca się konsumpcję błonnika w ilości co najmniej 14 g/1000 kcal/dobę lub od 25 do 30 g/dobę. Dowiedziono, że spożywanie błonnika pokarmowego zmniejsza ryzyko wystąpienia incydentów wieńcowych i choroby niedokrwiennej serca u chorych na cukrzycę typu 2. U pacjentów z typem 2 choroby cukrzycowej, którym zalecono przyjmowanie większych ilości błonnika pokarmowego w dziennej diecie doszło do spadku stężenia glukozy na czczo o 0,85mmol/L czyli 15,32 mg% i o 0,26% poziomu glikowanej hemoglobiny HbA1c w stosunku do grupy chorych pozostających na diecie ubogiej w błonnik pokarmowy. Pomimo, że te rezultaty nie są imponujące, długotrwałe stosowanie błonnika pokarmowego razem z codziennym leczniczym treningiem mięśniowym jest komplementarne do leczenia farmakologicznego i sprowadza się w praktyce do spożywania większej ilości warzyw, jarzyn i owoców. To właśnie te składniki diety są bogatym źródłem błonnika, nieprzyswajalnego dla ludzi (tj. nietrawionego przez układ pokarmowy). Jak wskazują liczne badania błonnik hamuje w jelitach wchłanianie cholesterolu z pokarmu i w ten sposób obniża jego poziom we krwi. Łatwym sposobem uzupełniania niedoborów błonnika w diecie są preparaty sprzedawane bez recepty oraz na stoiskach z żywnością dietetyczną. W jednym eksperymencie przez 90 dni podawano chorym z cukrzycą typu 2 płynny preparat z rozpuszczalnym błonnikiem roślinnym - w trzech dawkach po 5 gramów (15g/dobę) na 5-10 minut przed jedzeniem. U osób stosujących preparaty z błonnikiem odnotowano nie tylko spadek ogólnego poziomu cholesterolu czy trójglicerydów, ale też korzystne zmiany w proporcjach LDL i HDL („złego” do „dobrego” cholesterolu). Chorzy z umiarkowanie wysokim poziomem cholesterolu (do 230mg%) mogą stosować preparaty z błonnikiem i kwasy tłuszczowe omega-3 alternatywnie do leków zwanych statynami, które nie zawsze są dobrze tolerowane, mają liczne działania uboczne, a coraz częściej mówi się o paradoksalnie negatywnym ich wpływie na układ sercowo-naczyniowy. Należy jednak pamiętać, że wszelka przesada w tym względzie tj. nadmiar błonnika pokarmowego w diecie może utrudniać wchłanianie wapnia, żelaza i cynku i równocześnie zmniejsza wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Zbyt duże spożycie błonnika pokarmowego (powyżej 30g/d) jest niewskazane dla osób z niedokrwistością, chorobami układu kostnego. U osób ze współistnieniem chorób przewodu pokarmowego (zapalenie żołądka, zapalenie trzustki, dróg żółciowych, jelit) może generować ich zaostrzenie.