PRYWATNY GABINET LEKARSKI

W diabetologii telemedycyna opiera się głównie na telefonicznych, SMS-owych lub e-mailowych konsultacjach z lekarzem i pielęgniarką, aplikacjach na telefony komórkowe, palmtopy lub komputery, umożliwiających pacjentom przesyłanie pomiarów glikemii do lekarza prowadzącego, programach pomagających chorym w doborze dawki insuliny. Innym aspektem jej wykorzystania jest przesyłanie zdjęć siatkówki lub zmian związanych ze stopą cukrzycową do specjalistów zajmujących się tymi zagadnieniami.

Jako pierwsze były konsultacje telefoniczne pacjentów z lekarzami, pielęgniarkami i dietetykami. Początkowo pacjenci przekazywali dane o swoich pomiarach glukozy we krwi jedynie ustnie, jednak z biegiem czasu powstały glukometry, które dzięki połączeniu Bluetooth mogły przesyłać wyniki pomiarów na telefony komórkowe lub komputery. Stamtąd przez Internet wyniki trafiały do gabinetu lekarza prowadzącego lub pielęgniarki, którzy informację zwrotną przekazywali pacjentowi SMS-em, e-mailem lub poprzez rozmowę telefoniczną. Później zaczęto wykorzystywać także oprogramowania na komputery, również kieszonkowe (palmtopy) oraz telefony komórkowe (głównie smartfony), które poza zbieraniem danych o poziomie glikemii, gromadziły także wyniki pomiarów ciśnienia tętniczego krwi, poziomach lipidów we krwi lub ketonów w moczu. Pojawiły się aplikacje pomagające pacjentowi odpowiednio dobrać dawkę insuliny w zależności od glikemii przedposiłkowej, zawartości węglowodanów w jedzeniu i planowanego wysiłku fizycznego. W systemie Few Touch Application stworzonej na smartfony, za pomocą połączenia Bluetooth przesyłane były dane z glukometru, z licznika kroków (krokomierza), dodatkowo pacjent samodzielnie uzupełniał dane dotyczące ilości i składu posiłków, mógł też wytyczać sobie cele (np. liczbę kroków dziennie), o których osiągnięciu system sam informował, po aktualizacji danych z urządzeń. Oprogramowania umożliwiające importowanie i przeglądanie wyników badania poziomu glukozy w krwi w porównaniu do tradycyjnych, papierowych dzienniczków oszczędzają czas potrzebny do wpisywania wyników. Dzięki zapamiętanym danym czasowym pomiarów, pomaga pacjentowi zachować uczciwość poprzez zabezpieczenie przed „fałszowaniem” danych, tj. uzupełnianiem pustych kratek tuż przed wizytą u lekarza.

Telemedycyna wykorzystywana jest także w przypadku prewencji lub kontrolowania retinopatii cukrzycowej (uszkodzenie siatkówki w przebiegu źle leczonej cukrzycy). Przykładem jest system Ophdiat®, który badany był kilka lat temu we Francji. W pięciu ośrodkach powstały centra obserwacyjne gdzie pielęgniarki za pomocą cyfrowego aparatu typu non-mydriatic wykonywały zdjęcia dna oka zgłaszających się pacjentów z cukrzycą a następnie przesyłały je do centrum opisowego, gdzie ich oceną zajmowali się specyficzni okuliści (retinolodzy diabetologiczni). Wykazano, że dzięki zastosowaniu tego systemu, większa liczba pacjentów miała wykonane badanie dna oka a także czas jego przeprowadzenia był krótszy w porównaniu do tradycyjnego badania. W Stanach Zjednoczonych istnieje podobny system, EyePACS, w którym zdjęcia siatkówki oka wykonywane są przez przeszkolony wcześniej personel pomocniczy. Fotografie przesyła się następnie do certyfikowanych specjalistów, którzy poddają je ocenie. Informacja zwrotna jest przekazywana za pomocą strony internetowej.

Polscy naukowcy przeprowadzili badanie, w którym pacjenci przy użyciu specjalnie skonstruowanego urządzenia umieszczonego w ich domu skanowali powierzchnię podeszwową stopy. Obraz ten trafiał następnie do specjalistów szpitalnych, którzy w ten sposób mogli monitorować gojenie się rany. Urządzenie pozwalało także na wysyłanie danych o ciśnieniu tętniczym krwi i poziomie glukozy we krwi. Wcześniej amerykańscy badacze wykorzystali nieco inną metodę. Przeprowadzano w niej wideokonferencję pomiędzy zespołem specjalistów od leczenia stopy cukrzycowej a przeszkoloną w tej dziedzinie pielęgniarką i jej pacjentami w oddalonym ośrodku. Konsultacje polegały na ocenie przesyłanych w czasie rzeczywistym zdjęć ran i radiogramów kończyn oraz na weryfikacji zaplanowanego przez pielęgniarkę leczenia.

Rozwiązania z użyciem telemedycyny mają szczególne znaczenie w przypadku młodych chorych, ponieważ są to z reguły ludzie pracujący, dla których trudnością jest regularne odwiedzanie lekarza i prowadzenie dzienniczków pomiarów glikemii. W takim przypadku wprowadzenie aplikacji na smartfony lub komputery, pozwalających na gromadzenie danych dotyczących glikemii z możliwością przesłania wyników do lekarza znacząco poprawia podejście tych pacjentów do swojej choroby. Ponadto korzyść ze stosowania tego typu rozwiązań mogą odnieść pacjenci, którzy mieszkają daleko od ośrodków, w których się leczą. Stosowanie konsultacji telefonicznych zmniejszy częstość wizyt u lekarza, jednocześnie oszczędza czas poświęcany na dojazd.

Poza zaletami należy wspomnieć o barierach, na które może natrafiać próba szerszego wprowadzenia telemedycyny do codziennej praktyki. Przede wszystkim problemem może być umiejętność używania komputera lub bardziej zaawansowanego telefonu komórkowego, szczególnie dla starszych pacjentów. Ponadto system telemedyczny wymaga komputeryzacji gabinetów lekarskich oraz wiąże się z płatnymi licencjami na używane programy, co w przypadku braku jednoznacznych dowodów na poprawę wyników pacjentów z cukrzycą może budzić sprzeciw NFZ jak i samych pacjentów. Należy także podkreślić, że w wielu przypadkach nawet najlepsze osiągnięcia techniczne nie zastąpią wizyty pacjenta u lekarza, bezpośredni kontakt umożliwia dokładną ocenę stanu klinicznego chorego a nie tylko wybranych parametrów jego zdrowia.