Otyłość - epidemia XXI wieku - problem chirurgiczny

Leczenie otyłości metodami chirurgicznymi czyli tzw. chirurgia bariatryczna jest najbardziej skuteczną metodą leczenia skrajnej otyłości olbrzymiej (III stopnia (BMI>40 kg/m²). Zapewnia ona znacznie większy i dłużej utrzymujący się spadek masy ciała niż leczenie zachowawcze. Po leczeniu chirurgicznym wraz ze spadkiem masy ciała dochodzi do poprawy jakości życia i ustąpienia lub znacznego złagodzenia przebiegu chorób towarzyszących otyłości (nadciśnienia, cukrzycy, przyśpieszonej miażdżycy, chorób degeneracyjnych układu podporowego ciała, niewydolności krążeniowo-oddechowej). Leczenie chirurgiczne stosuje się wyłącznie po wcześniejszym leczeniu zachowawczym z wykorzystaniem diety i farmakoterapii. Chory przed zabiegiem musi zaakceptować konieczność podporządkowania się wymogom ograniczenia jedzenia i stosowania się do zaleceń pooperacyjnych. Wskazaniem do tej formy leczenia jest: już otyłość II stopnia (BMI>35 kg/m²) jeżeli równolegle chory ma: cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, chorobę wieńcową, zespół obturacyjny bezdechu sennego, ciężką chorobę zwyrodnieniową stawów. Przeciwwskazaniem do leczenia chirurgicznego otyłości są: poważne zaburzenia psychiczne, współistniejące zaburzenia czynności nadnerczy i tarczycy, choroba alkoholowa i uzależnienia od środków odurzających, choroby zapalne przewodu pokarmowego, choroby nowotworowe, refleks przełyku (przy zastosowaniu opaski żołądkowej). Rodzaje zabiegów: restrykcyjna ograniczająca przyjmowanie pokarmu poprzez pionową gastroplastykę z taśmą ograniczającą (Vertical Banded Gastroplasty, VBG, operacja Masona) lub operację laparoskopowego założenia regulowanej opaski żołądkowej, metoda zmniejszająca wchłanianie spożytego pokarmu i kombinacje obu metod (hybrydowe). Po operacji następuje redukcja masy ciała przez 24 miesiące, największy w czasie pierwszych 6 miesięcy. Chory musi być poinformowany o możliwości wystąpienia powikłań, do których należą: kamica żółciowa, utrzymujące się wymioty, tzw. zespół przeciążenia cukrem (dumping syndrome) i niedobory żywieniowe. Przy czym powikłania związane z dietą są do uniknięcia pod warunkiem ścisłego przestrzegania sposobu spożywania posiłków oraz suplementacji brakujących składników pokarmowych. Zalecenia dietetyczne po zabiegu: zmniejszenie wielkości posiłków, powolne i dokładne przeżuwanie pokarmu, oddzielne przyjmowanie płynów i pokarmów stałych, unikanie źle tolerowanych pokarmów, suplementacje preparatów wielowitaminowych oraz mikro- i makroelementów. Najczęściej stosowaną na świecie metodą operacyjną jest laparoskopowe zakładanie regulowanej opaski na żołądek (lap-band). Opaska obejmuje okolicę połączenia przełyku z żołądkiem, zwęża to miejsce i utrudnia przyjmowanie pokarmów. Pod skórę chorego zostaje wprowadzony port, który łączy się przewodem z opaską. Regulowana objętość płynu do tego portu pozwala na regulowanie średnicy opaski, jej zwężenie lub poszerzenie. Zatem efekt działania opaski zostaje dostosowany do aktualnych potrzeb chorego. Chory musi jednak poddać się rentgenowskiemu badaniu kontrolnemu i jakiś czas pozostawać pod opieką bariatry. Chorzy decydujący się na leczenie operacyjne muszą zapoznać się z dokumentacją opisującą niebezpieczeństwa wynikające z planowego leczenia. Koszty leczenia operacyjnego są ustalane indywidualnie dla każdego chorego. Zależą one od zakresu zabiegu, metody operacyjnej, długości pobytu szpitalnego. Nie jest możliwe ustalenie ile będzie kosztowało leczenie bez uzgodnienia, na czym ma ono polegać. Obecnie jest to właściwa metoda leczenia gdy zawodzą metody zachowawcze, odraczanie operacji prowadzi do wzrostu ryzyka przedwczesnego zgonu w tej grupie chorych. Specjaliści bariatrzy, mają nadzieję na dalsze wsparcie ze strony Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia w powszechnym wdrożeniu tej metody leczenia, która nie tylko jest jedyną skuteczną, ale także uzasadnioną pod względem ekonomicznym.

Dr Zygmunt Trojanowski